Ένθετο τέχνης 169
Ὁ ξένος
Ὁ Jean Michel Folon (1934-2005), Βέλγος εἰκονογράφος, ζωγράφος, χαράκτης καὶ γλύπτης, ἀναπτύσσει στὸ ἔργο του ἕνα εὐρύτατο πεδίο θεμάτων, τὰ ὁποῖα κινοῦνται γύρω ἀπὸ δύο ἄξονες, τὴν πραγματικότητα καὶ τὸ θαῦμα.
Ἡ πραγματικότητα καταγράφεται μέσω τῆς αὐστηρῆς κριτικῆς ματιᾶς του σὲ ζητήματα ὅπως ἡ περιθωριοποίηση καὶ ἀποξένωση σὲ δυστοπικὲς πόλεις, ἡ περιβαλλοντικὴ καταστροφή, ὁ πόλεμος, ἡ ἀδικία, ἡ στέρηση τῆς ἐλευθερίας σκέψης καὶ λόγου. Μέσω τῆς τέχνης του, κατορθώνει νὰ συγκλονίζει καὶ νὰ κινητοποιεῖ τὸ βλέμμα καὶ τὴ σκέψη ἀκόμη καὶ ὅσων ἔχουν καθηλωθεῖ ἀπὸ ἀδράνεια στὴν ἀποδοχὴ αὐτῆς τῆς πραγματικότητας.
Δὲν ἀρκεῖται, ὡστόσο, σὲ κρίσεις καὶ ἐπικρίσεις. Ἀναζητᾶ ἔξοδο διαφυγῆς, ἀναζητᾶ τὴν ἴδια τὴν ἐλπίδα. Μὲ πολλὴ ἐσωτερικὴ δουλειὰ κινεῖται ἀπὸ τὸ σκοτάδι τοῦ κακοῦ στὸ φῶς τῆς ἐλπίδας. Δὲν εἶναι ἁπλῶς ὁ κόσμος τῆς φαντασίας, εἶναι τὸ θαῦμα ποὺ ψηλαφιέται μέσα ἀπὸ δρόμους ποὺ ἀνοίγει ἡ ποίηση. Ὁ Folon ἑστιάζει στὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔχει τὴ δύναμη νὰ ἀνοίγει τὸ βλέμμα του σὲ ἀνοικτοὺς ὁρίζοντες κι ἀκόμη πιὸ πέρα, σὲ δρόμους ποὺ ὁδηγοῦν σὲ ἀνατολές, σὲ διαδρομὲς ποὺ ἐνσαρκώνουν τὴν ἔνθερμη ἐπιθυμία του νὰ σηκωθεῖ ἀπὸ τὴ γῆ καὶ νὰ πετάξει. Αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο παρουσιάζει καὶ στὸ ἔργο του «Ὁ ξένος», ὑδατογραφία τοῦ 1991. Μὲ τὶς σχηματοποιημένες καὶ ἁπλὲς φόρμες του, τὰ παστὲλ διαβαθμισμένα χρώματα, τὰ μαλακὰ φῶτα καὶ τὸν προσωπικὸ τρόπο νὰ διαχειρίζεται τὴν ὑδατογραφία, τὴ νερομπογιὰ τῶν σχολικῶν μας χρόνων, παραπέμπει στὴν παιδική μας ἡλικία ποὺ ὅλα ἦταν φωτεινά, ἁπλὰ καὶ αὐτονόητα. Ἀξιοποιεῖ, καί στὸ ἔργο αὐτό, τὴ φιγούρα- χαρακτήρα τοῦ καλλιτέχνη ποὺ συμπεριλαμβάνει στὴν ἁπλοποίησή της τὸν κάθε ἄνθρωπο. Αὐτὴ ἡ χαρακτηριστικὴ μορφή, μὲ τὸ σχηματοποιημένο σῶμα καὶ τὸ αὐστηρὸ καπέλο, φανερώνεται ἐδῶ μὲ ἀποφασιστικὸ βῆμα νὰ εἰσέρχεται στὸ γαλάζιο τοῦ οὐρανοῦ. Στὸ χέρι του ἡ φλόγα, μιὰ φλόγα πίστης κι ἐλπίδας, τοῦ δίνει τὸ κίνητρο ἀλλὰ καὶ τὴν ἐπιτυχῆ ἔκβαση στὸ ἐγχείρημά του. Ἔρχεται ἀπὸ μιὰν ἄλλη πραγματικότητα, ἐκεῖ ὅπου βίωνε τὴν ξενιτιά. Εἶναι ὁ ξένος ποὺ φτάνει σὲ καινοὺς οὐρανοὺς καὶ καινὴ γῆ, στὸν ἄλλο τόπο ποὺ προσδοκᾶ κι ἐλπίζει. Καὶ εἶναι αὐτὴ ἡ προσδοκία κι ἡ ἐλπίδα ποὺ γεννᾶ τὸ νόημα γιὰ τὸν ἀγώνα τῆς μεταμόρφωσης τοῦ κόσμου, ποὺ γεννᾶ ὡς βεβαιότητα τὸ θαῦμα, δωρεὰ πολύτιμη, ἡ καινούργια πραγματικότητα, ἡ νέα Ἰερουσαλήμ!
ΒΑΣΩ ΓΩΓΟΥ