Ένθετο τέχνης 157

Ἀπὸ τοὺς διωγμοὺς στὴν Ἰαπωνία

Εἰκόνες 1η και 2η:
Ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ διατάγματος τοῦ 1614, μὲ τὸ ὁποῖο κηρύχτηκε αὐστηρή ἀπαγόρευση τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὁ σκοπὸς τοῦ καθεστῶτος τῶν Τοκουγκάουα ἦταν ἡ πλήρης ἐξάλειψή του ἀπὸ τὴν Ἰαπωνία. Γιὰ τὴν ἐπίτευξή του ὁ διωγμὸς τῶν πιστῶν πῆρε συστηματικὸ χαρακτήρα. Οἱ ἀρχές, στὴν προσπάθειά τους ν’ ἀνακαλύψουν τοὺς χριστιανοὺς, χρησιμοποίησαν διάφορα μέσα, ὅπως τὴν κατασκοπεία, προδοσία κ.λπ. Οἱ μικρές, ὀρειχάλκινες, ἀνάγλυφες εἰκόνες, τὶς ὁποῖες τοποθετοῦσαν στὸ πάτωμα καλώντας τοὺς ὕποπτους νὰ τὶς ποδοπατήσουν ὑπῆρξαν ἕνα ἀπὸ αὐτὰ τὰ μέσα. Εἶναι γνωστὲς ὡς «φούμι -έ» = «εἰκόνες γιὰ [ποδο]πάτημα». Ἡ πρακτικὴ πῆρε κάποια στιγμὴ τὸν χαρακτήρα ὑποχρεωτικῆς καὶ ἐπαναλαμβανόμενης κάθε χρόνο δοκιμῆς γιὰ ὅλους. Τέτοιες εἰκόνες ἦταν ἀρχικὰ τυπωμένες σὲ χαρτί, ἀλλὰ ἐπειδὴ μετὰ ἀπὸ σύντομη χρήση καταστρέφονταν, ὁδηγήθηκαν στὴν κατασκευὴ τῶν ὀρειχάλκινων. Οἱ ἐξεταζόμενοι ἔπρεπε νὰ ἐκτελέσουν τὴν ἐντολὴ μπροστὰ στὰ προσεκτικὰ μάτια μιᾶς ἐπιτροπῆς ποὺ παρατηροῦσε καὶ τὴν παραμικρὴ ἀλλοίωση στὸ πρόσωπο, τὸν παραμικρὸ δισταγμὸ. Ἡ ἀνακάλυψη ὁδηγοῦσε στὸ θάνατο μὲ βασανιστήρια, μάλιστα ὄχι μόνο ἐκείνου ποὺ φανερώθηκε ἀλλὰ καὶ τῆς οἰκογένειάς του, ἀκόμα καὶ τῶν μελῶν τῆς γειτονιᾶς, ὄχι τόσο ἐπειδὴ δὲν εἶχαν προδώσει ὅσο ἐπειδή (ὅπως συνέβαινε κατὰ κανόνα) ἦταν κι αὐτοὶ χριστιανοί. Τὰ λειωμένα χαρακτηριστικά τῶν εἰκόνων ποὺ ἔχουν φτάσει ὣς ἐμᾶς, δείχνουν μὲ πόση ζέση οἱ δοκιμαζόμενοι προσπαθοῦσαν νὰ ἐπιδείξουν τὴν ἔλλειψη σχέσης τους μὲ τὴν πίστη – ἢ καὶ νὰ κρύψουν τὴν ὕπαρξή της. Διότι κοντὰ σ’ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἄντεχαν νὰ ἀτιμάσουν ὅ,τι πιὸ πολύτιμο εἶχαν στὴ ζωή τους, ἦταν κι ἐκεῖνοι ποὺ προτίμησαν νὰ προσποιηθοῦν ὅτι συμμορφώνονται. Ὅσο κι ἄν αὐτὸ ἴσως φαίνεται στὰ μάτια μας ἐπιλογὴ κατώτερη μιᾶς περιστάσεως ποὺ καλοῦσε σὲ ἡρωικὸ μαρτύριο, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί (καθὼς κι ὅσοι, στοὺς αἰῶνες ποὺ ὁ Χριστιανισμὸς συνέχισε νὰ θεωρεῖται παράνομος, χρησιμοποίησαν διάφορα μέσα ἀπόκρυψης, ὅπως π.χ. ἀγάλματα πού, ἐνῶ σὲ μιὰ φαινόμενη πλευρὰ παρίσταναν κάποια βουδιστικὴ μορφή, κρυφὰ φιλοξενοῦσαν μιὰ χριστιανική) ὑπῆρξαν ἐκεῖνοι ποὺ ἐξασφάλισαν τὴ συνέχεια τῆς ὕπαρξης τοῦ Χριστιανισμοῦ μὲχρι τὴν ἄρση τῆς ἀπαγόρευσης στὰ νεότερα χρόνια: οἱ λεγόμενοι «Κακουρὲ Κιρισιτάν» (κρυπτοχριστιανοί).

Εἰκόνα 3η (γκραβούρα τοῦ Ὁλλανδοῦ Arnoldus Montanus, 7ος αἰ.):
Οἱ θειοῦχες ἰαματικὲς πηγὲς τοῦ ὄρους Οὐνζέν, κοντὰ στὸ Ναγκασάκι, εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς γνωστότερους τόπους μαρτυρίου. Τὸ νερό, μέσα στὸ ὁποῖο ἔριχναν τὰ θύματα, εἶχε θερμοκρασία πάνω ἀπὸ 90 βαθμούς.

Στελιος Λ. Παπαλεξανδροπουλος


Όλα τα ένθετα τέχνης: