Ένθετο τέχνης 145

Ἅγιος Νικόλαος τοῦ Μώλου


Ὁ Ἅγιος Νικόλαος τοῦ Μώλου βρίσκεται στὸ ἄκρο τῆς Πλατείας Σολωμοῦ στὴν πόλη τῆς Ζακύνθου. Εἶχε χτιστεῖ ἀπὸ τοὺς ναῦτες τῆς πόλης τὸ 1561, πάνω σὲ ἕνα μικρὸ νησάκι τοῦ Αἰγιαλοῦ (τῆς παραλίας τῆς πόλης), τὸ ὁποῖο τὸ συνέδεε μὲ τὴν στεριὰ ἕνα γεφυράκι. Μετὰ ἀπὸ διάφορες ἐπιχωματώσεις, τὸ νησάκι ἑνώθηκε μὲ τὴ στεριά.

Ὁ ναὸς ἀνῆκε στὴν Συντεχνία τῶν Σιτεμπόρων καὶ Ναυτῶν. Ἐπειδὴ στὴ συνέχεια ἀποδείχτηκε μικρός, ἀποφασίστηκε, τὸ 1607, νὰ τὸν μεγαλώσουν. Εἶναι σταυροπηγιακὸς ἀπὸ τὸ 1578, ὅπως μαρτυρεῖ ἡ ἐντοιχισμένη ἐξωτερικὴ πλάκα, ΙΣ ΧΣ ΣΤαυΡο Πη Γι ΟΝ, MDCXII (Ἰησοῦς Χριστός, Σταυροπήγιον, 1612). Ὁ Ἅγιος Νικόλαος εἶναι τὸ μοναδικὸ βενετσιάνικο κτίσμα τὸ ὁποῖο διασώθηκε ἀπὸ τὸν σεισμὸ καὶ τὴν πυρκαγιὰ τοῦ 1953, ποὺ ἄλλαξαν τὴν πόλη. Ἔχει συντηρηθεῖ κι ἔχει ἐπενδυθεῖ ἐξωτερικὰ μὲ πέτρα, ἀλλὰ διατηρεῖ τὰ ἀρχικά οτυ χαρακτηριστικά. Τὸ ὄμορφο καμπαναριό του μὲ τὶς τρεῖς καμάρες καὶ τὶς τρεῖς καμπάνες εἶναι ἐπίσης προσεισμικὸ καὶ ἀναστηλωμένο (εἶχε ἀντικαταστήσει ἕνα πυργοειδὲς καμπαναριό, τὸ ὁποῖο μάλιστα φιλοξενοῦσε φανὸ τοῦ λιμανιοῦ).

Στὸ ξυλόγλυπτο τέμπλο, φραγκοβυζαντινῆς τεχνοτροπίας καὶ ἀγνώστου καλλιτέχνη, βρίσκονται οἱ εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Θεοτόκου, ἔργα τοῦ Δημήτριου Σταυράκη (1772-1801). Στὸ ἱερὸ ὑπάρχουν ἀργυρόγλυπτα καὶ ὁ Ἐσταυρωμένος, πιθανότατα ἔργο τοῦ Νικολάου Καλλέργη (1675-1734). Εἰκόνες ποὺ βρίσκονται στοὺς τοίχους προέρχονται ἀπὸ τὶς ἐκκλησίες τοῦ νησιοῦ, Ἁγίας Παρασκευῆς τῶν Ἀτσιγγάνων, Ἁγίου Σπυρίδωνα τοῦ Φλαμπουριάρη καὶ Ἁγίων Ἀναργύρων. Ἀπὸ τὰ κινητὰ ξυλόγλυπτα ξεχωρίζουν τὸ τετράποδο καὶ ἡ ἕδρα (παγκάρι) τῶν ἐπιτρόπων (17ου αἰ.). Στὴ μέση τοῦ δεξιοῦ –κοιτάζοντας τὸ ἱερό– τοίχου εἶναι ἀναρτημένα σὲ θήκη, ἡ ὁποία στηρίζεται πάνω σὲ ξυλόγλυπτη καὶ χρυσωμένη βάση, δύο πετραχήλια κι ἕνας σταυρὸς γιὰ ἁγιασμούς, τοῦ ἁγίου Διονυσίου Σιγούρου, χωρεπισκόπου τοῦ νησιοῦ. Μὲ ψῆφο τῆς Συντεχνίας ὁ ἅγιος εἶχε γίνει ἐφημέριος τοῦ Ἁγίου Νικολάου ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 1583 ὣς τὶς ἀρχὲς τοῦ 1854, φυσικὰ μετὰ ἀπὸ τὴ θητεία του ὡς ἐπισκόπου Αἰγίνης (1577-1578) καὶ τὴν ἐπιστροφή του στὴ γενέτειρά του.

Ὁ ναὸς ἔχει χαρακτηρισθεῖ διατηρητέο κτίσμα ἀπὸ τὸ 1925. Ἐξαιρετικὰ ἀγαπητὸς στοὺς ντόπιους καὶ στοὺς ἐπισκέπτες, μὲ τακτικὴ λειτουργικὴ ζωή (τὴ Μεγάλη Παρασκευή, μάλιστα, ἀπὸ αὐτὸν ξεκινᾶ ἡ λιτάνευση τοῦ Ἐπιταφίου), εἶναι ἕνα κόσμημα καὶ ταυτόχρονα ζωντανὴ μαρτυρία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Ντίνος Κονόμος, Ἐκκλησίες καὶ μοναστήρια στὴ Ζάκυνθο, Ἀθήνα 1967, σσ. 97-98. Ντίνος Κονόμος, Ἅγιος Διονύσιος, ὁ πολιοῦχος Ζακύνθου, ἔκδ. Ἱ. Μονῆς Στροφάδων καὶ ἁγίου Διονυσίου Ζακύνθου, 21996, σσ. 30-49.

ΕΛΕΝΗ ΤΑΜΑΡΕΣΗ

Όλα τα ένθετα τέχνης: