Ένθετο τέχνης 141

Ἡ ἀναπάντεχη ἐπιστροφὴ μίας εἰκόνας


Ἐκεῖνο τὸ πρωὶ τὸ ἡμερολόγιο ἔδειχνε 1 Ὀκτωβρίου 2014… Ἡ διαδρομὴ πρὸς τὴν Ἱερὰ Μονὴ Γενεσίου Θεοτόκου Πετρίλου Καρδίτσας γνώριμη, τὰ συναισθήματα ἔντονα. Οἱ συντονισμένες καὶ μεθοδικὲς ἐνέργειες τῶν ἁρμόδιων ὑπηρεσιῶν καὶ φορέων ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδας εἶχαν ἀποφέρει ἐντελῶς ἀπρόσμενα τὸν ἐπαναπατρισμὸ τοῦ ἱεροῦ κειμηλίου, τὸ ὁποῖο εἶχε κλαπεῖ ἀπὸ τὸ μοναστήρι κατὰ τὰ ἔτη 2006-07. Τὸ χρονικὸ τοῦ ἐντοπισμοῦ καὶ τῆς ἐπιστροφῆς του μοιάζει σχεδὸν μυθιστορηματικό, ἀφοῦ παραδόθηκε στὴν ἑλληνικὴ πρεσβεία τοῦ Λονδίνου ἀπὸ τὴν Ἰντερπόλ, μετὰ τὴν ἐπιτυχῆ ἀνεύρεσή του στὴν «Temple Gallery», λίγο προτοῦ πωληθεῖ σὲ δημοπρασία.

Πρόκειται γιὰ δίζωνη φορητὴ εἰκόνα, ἡ ὁποία ἱστορεῖ μέσα σὲ πλησμονὴ χρώματος δύο ἀγαπημένα θέματα τοῦ θεομητορικοῦ κύκλου, τὴν Γέννηση καὶ τὴν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Ἡ πρόσφατη συντήρησή της, ὅσο καιρὸ φυλασσόταν στὸ Βυζαντινὸ καὶ Χριστιανικὸ μουσεῖο, ἀποκάλυψε τὴν χρονολογία «ˏαωμη΄» (1848), καὶ τὴν ὑπογραφή «Χ(εὶρ) Ἰωάσαφ Νικηφόρου».

Ἡ Θεοτόκος παριστάνεται ἄπνους μὲ τὰ χέρια σταυρωμένα μπροστὰ στὸ στῆθος πάνω σὲ νεκρικὴ κλίνη μὲ πτυχωτὸ ὕφασμα καὶ ποδέα. Μπροστὰ ἀπὸ τὴν κλίνη ἀναπτύσσεται τὸ δευτερεῦον ἐπεισόδιο τοῦ Ἰεφωνία. Πίσω ἀπὸ τὸ νεκρικὸ κρεβάτι καὶ στὸ μέσο τῆς παράστασης δεσπόζει ἡ μορφὴ τοῦ Χριστοῦ μέσα σὲ δόξα νὰ κρατᾶ τὴν ψυχή της στὴ μορφὴ σπαργανωμένου βρέφους καὶ νὰ εὐλογεῖ. Ὁ Χριστὸς πλαισιώνεται ἁρμονικὰ ἀπὸ δύο ἱστάμενους ἀγγέλους, οἱ ὁποῖοι κρατοῦν ἀναμμένες λαμπάδες. Πιὸ πάνω ἀπὸ αὐτοὺς διακρίνονται μικρογραφίες ἀγγέλων ποὺ καταφθάνουν γιὰ νὰ παραστοῦν στὸ ξόδι. Οἱ ἀπόστολοι καὶ οἱ ἱεράρχες ἀναπτύσσονται σὲ δύο ἐπάλληλα ἐπίπεδα καὶ σὲ δύο ἰσόρροπες ὁμάδες.

Στὸ ἀνώτερο τμῆμα τῆς εἰκόνας ἐκτυλίσσεται ἡ σκηνὴ τῆς Μετάστασης τῆς Ἀειπαρθένου καθήμενης μέσα σὲ νέφη νὰ παραδίδει τὴν τίμια ζώνη της στὸν ἀπόστολο Θωμᾶ. Ἐπιγράφεται: ΗΚΟΙ/ΜΗCΙC//ΤΗCΘΕ/Ο/ΤΟΚΟΥ.

Στὴν σκηνὴ τοῦ Γενεσίου, ἡ Ἄννα ἀνακάθεται σὲ κλίνη μὲ πλούσιο σκέπασμα κοσμημένο μὲ ἀνθεμωτὴ διακόσμηση καὶ ποδέα, στηριζόμενη σὲ δύο μαξιλάρια. Ἐκτείνει τὸ ἀριστερό της χέρι πρὸς τὴν στρωμένη τράπεζα μὲ τὰ γνωστὰ χρηστικὰ ἀντικείμενα, ἐνῶ παράλληλα δέχεται τὴν φροντίδα μικρῆς θεραπαινίδας. Δύο παιδίσκες εἰκονίζονται στὰ δεξιὰ νὰ κρατοῦν στὰ χέρια τους σκεύη μὲ τροφές, τὴν ἴδια στιγμὴ ποὺ μία ἄλλη ὑπηρέτρια συνομιλεῖ μὲ τὸν Ἰωακείμ. Σὲ πρῶτο ἐπίπεδο παριστάνεται μία γυναῖκα περίφροντις, ἡ ὁποία κάθεται σὲ θρόνο, πατᾶ σὲ ὑποπόδιο καὶ κρατᾶ τὴν μικρὴ φασκιωμένη Παναγία, καθὼς ἐτοιμάζεται νὰ τὴν ἐναποθέσει στὸ λῖκνο. Ἡ ἐπιγραφὴ ἔχει ὑποστεῖ μερικὴ φθορά: ΗΓΕ [ΝΝΗCΙC] ΤΗCΘΚΟΥ.

Δὲν ἀποκλείεται καλλιτεχνικὴ συγγένεια τῆς ἐν λόγῳ εἰκόνας μὲ παραγωγικὰ εἰκονογραφικὰ ἐργαστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους ποὺ δραστηριοποιοῦνταν τὴν ἴδια χρονικὴ περίοδο .

ΧΑΡΟΥΛΑ ΚΑΛΛΙΑΝΤΖΗ

Όλα τα ένθετα τέχνης: