Ένθετο τέχνης 95 - 96
Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος Κρανιδίου
Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Ερμιονίδα (1212-1391˙ η περιοχή ως γνωστόν βρίσκεται στη νοτιοανατολική χερσόνησο της παραλιακής άκρης του Νομού Αργολίδας, απέναντι από την Ύδρα) και συγκεκριμένα το έτος 1245, κτίζεται μεταξύ Ερμιόνης και Κρανιδίου, στη θέση «Πικροδάφνη», η μικρή σταυρεπίστεγος εκκλησία της Αγίας Τριάδας.
Το αξιόλογο αυτό βυζαντινό μνημείο πρώτος στα 1926 το μελέτησε ο καθηγητής Γ.Α. Σωτηρίου και δημοσίευσε σχετική μελέτη με τίτλο «Αγία Τριάς Κρανιδίου» στην επετηρίδα Βυζαντινών Σπουδών (τ. Γ΄, 1926, σσ. 193-205).
Στο νότιο εσωτερικό τοίχο της εκκλησίας διασώθηκε επιγραφή σχετική με την ίδρυση και την τοιχογράφησή της. Η επιγραφή λέει: «Ανεκτίσ(θη) εκ βάθρων και ανεζωγραφίσ(θη) (δια ε)ξόδ(ου) και μισθωαποδοσίας Κυρού Κ(υρ) Μαν(ουήλ) Μούρμουρα και Θεοδώρ(ας) της αυτού γαμε(της) και τέκν(ω)ν αυτών εις λύτρον και άφες(ι)ν των αμαρτιών αυτών. Δια χειρός δε καμού Ιω(άννου) του και αναστηλώσαντος τας σεπτάς εικόνας ταύτ(ας εκ) μεγαλοπόλε(ως) Αθην(ών) Ο(κ)τωβ(ρ)ή(ω)ι έ(τους) ω, ψνγ. (6753-5508) = 1.245 μ.Χ.»
(«Κτίστηκε από τα θεμέλια και ιστορήθηκε με έξοδα και αμοιβή του Εμμανουήλ Μούρμουρα (άρχοντα πιθανότατα της περιοχής) και της Θεοδώρας της γυναίκας του και των παιδιών του για λύτρωση και συγχώρηση των αμαρτιών τους, με το χέρι εμένα του Ιωάννου που αναστήλωσε αυτές τις σεβαστές εικόνες από τη μεγάλη πόλη των Αθηνών τον Οκτώβριο του 1245 μ.Χ.»).
Η Αγία Τριάδα Κρανιδίου έχει μεγάλη σημασία για τη βυζαντινή τέχνη κατά τον Γ.Α. Σωτηρίου, διότι από απόψεως ζωγραφικής «διασώζει πολύτιμα λείψανα βυζαντινής ζωγραφικής των μέσων του 13ου αιώνα προγενέστερα και των τοιχογραφιών της Αιγίνης και του Μυστρά». Από απόψεως βυζαντινής αρχιτεκτονικής είναι το αρχαιότερο από τα βυζαντινά μνημεία κτισμένο κατά τον απλό τύπο των «σταυρεπιστέγων βασιλικών» κατά τον οποίον εγκαρσία καμάρα διακόπτει την κατά μήκος καμάρα του ναού.
Ο ναός ανήκει στο Μοναστήρι των αγίων Αναργύρων Ερμιόνης και έχει κάποιες αξιόλογες τοιχογραφίες. Απ' αυτές ιδιαίτερα σημαντικές είναι η Ανάληψη, η Γέννηση, τμήματα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Πεντηκοστής, του Χριστού και της Θεοτόκου με την επιγραφή «Μήτηρ Θεού η τεκούσα τον ένα της Τριάδος» (βλ. φωτογραφίες στο βιβλίο: Ιωάννης Αγγ. Ησαΐας, Οδοιπορικό στην ιστορία και χωρογραφία του Δήμου Ερμιόνης, εκδ. Δήμου Ερμιόνης, Αθήνα 1996, σελ.98). Ίσως από το χρόνο, ίσως και από άλλες αιτίες, οι τοιχογραφίες έχουν υποστεί μεγάλη φθορά και καμμία δεν σώζεται σήμερα ακέραια.
ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΡΜΟΥΡΗΣ