Ένθετο τέχνης 88
Μιχάλης Βασιλάκης. Συνεχίζοντας την Κρητική ζωγραφική παράδοση
Στην Κρήτη ζει και εργάζεται ο Μιχάλης Βασιλάκης, συνεχίζοντας την πλούσια παράδοση αυτού του τόπου στη ζωγραφική. Με σεμνότητα και εκκλησιαστικό ήθος αξιοποιεί τους κανόνες και τα διδάγματα των Κρητών δασκάλων του παρελθόντος χρησιμοποιώντας γαιώδεις σκουρόχρωμους προπλασμούς, ψυχρούς φωτισμούς και λάματα και στυλιζαρισμένες γεωμετρικές φόρμες. Ενώ όμως ακουμπάει και υποτάσσεται στην παράδοση και στην εικαστική γλώσσα που το εκκλησιαστικό πλήρωμα γνωρίζει να διαβάζει, ταυτόχρονα εκφράζει ζωντανά το σήμερα, ανανεώνοντας με δυναμισμό και ειλικρίνεια τόσο τη μορφή όσο και το περιεχόμενο των όσων εικονίζει. Ακολουθώντας και υπερβάλλοντας την Βυζαντινή παράδοση στην αφαίρεση, απομακρύνει κάθε στοιχείο που δεν έχει ουσιαστικό λόγο ύπαρξης, κάθε φλύαρη παράθεση λεπτομερειών, ώστε τελικά να απομένει στο περιεχόμενο και στη μορφή του έργου το απολύτως αναγκαίο και ουσιαστικό.
Η λιτότητα που επιλέγει οδηγεί σε εσωτερική σχεδιαστική και χρωματική κάθαρση με απλές φόρμες, σχηματοποιημένα φώτα και χρήση ελάχιστων καθαρών χρωμάτων που επικεντρώνονται γύρω από τα γαιώδη, το λευκό και το κόκκινο. Στο πλαίσιο της λιτής αφαιρετικής εκφραστικής του εντάσσεται και το ασήμι που χρησιμοποιεί για τα σημεία εκείνα τα δηλωτικά του θεϊκού φωτός, αντικαθιστώντας το χρυσό των Βυζαντινών. Αυτό το υλικό με το λευκό φως που εκπέμπει ταιριάζει απόλυτα στη χρωματική και εικασική γκάμα του ζωγράφου – ίσως ακόμη και στην αισθητική της εποχής μας. Επιλογή του ζωγράφου που παραπέμπει στο ασημένιο ντύσιμο των φορητών εικόνων.
Η ιδιαιτερότητα της κατάθεσης του Μ.Β. δεν εξαντλείται στην τεχνοτροπία του. Προχωρεί με τόλμη και στην ανανέωση του περιεχομένου των εικονιζόμενων θεμάτων από το Δωδεκάορτο. Με γνώση των βιβλικών κειμένων, ιδιαίτερη ευλάβεια και πίστη, οριοθετεί και εντάσσει το έργο του στα πλαίσια της εκκλησιαστικής εμπειρίας, διαφυλάσσοντάς το από την όποια πτώση στην περιοχή του βέβηλου. Ο Μ.Β. ισορροπεί τους συμβολισμούς με την ιστορικότητα στα θέματά του και εν τέλει αισθητοποιεί με σχήματα και χρώματα τη θεολογία της Εκκλησίας. Έτσι στην εικόνα της Πεντηκοστής επιλέγει το απόλυτο λευκό για τα ενδύματα των Αποστόλων, δηλωτικό της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος, ενώ το κόκκινο φλέγει το Ευαγγέλιο στα χέρια τους. Στη Βάπτιση του Κυρίου η αποστολή του γίνεται κοφτερό μαχαίρι μέσα από την παρουσία του θεϊκού φωτός στα χέρια του Ιωάννη. Στην εικόνα της Ανάληψης η Παναγία γίνεται η σκέπη όλου του κόσμου με την απλόχωρη αγκαλιά της να εκφράζει το ευλαβικό βίωμα του λαού γύρω από το πρόσωπό της.
Ο Μ.Β. εντάσσεται σ'όλους εκείνους που τολμούν να καταθέτουν την προσωπική τους δημιουργική σφραγίδα, βγαίνοντας από το ασφαλές κέλυφος της αντιγραφής στην ανοιχτωσιά της εκκλησιαστικής ελευθερίας, με όποια διακινδύνευση συνεπάγεται αυτό.
ΒΑΣΩ ΓΩΓΟΥ