Ένθετο τέχνης 84

Μια έκθεση με ιεραποστολική διάσταση

ένθετο τέχνης

Μια πολυσήμαντη έκθεση του Μουσείου Μπενάκη πραγματοποιήθηκε στη Σεούλ Κορέας από 15 Μαρτίου μέχρι 16 Ιουνίου 2002 υπό τον γενικό τίτλο: Το ουράνιο Φως. Ελληνικές Μεταβυζαντινές Εικόνες της Συλλογής Βελιμέζη.

Η συλλογή του Αιμίλιου Βελιμέζη [ήδη συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από την γέννησή του (1902-1946)] περιλαμβάνει 72 θαυμάσιες εικόνες από εργαστήρια της Κρήτης και των Ιονίων νήσων, και χρονολογούνται από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα. Ανάμεσα στους ζωγράφους των εικόνων της εν λόγω συλλογής ξεχωριστή θέση κατέχουν οι γνωστοί μεταβυζαντινοί αγιογράφοι Ανδρέας Ρίτσος (1421-1492), Άγγελος Πιτζαμάνος (1467-1535), ο ιερέας Εμμανουήλ Τζανές (1610-1690), ο Κωνσταντίνος Κονταρίνης (1699-1738), ο Νικόλαος Καλλέργης (1699-1744) κ.ά., με πρωτοκορυφαίο, βεβαίως, τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο - El Greco (1541-1614).

Η εικόνα που ασφαλώς δέσποζε στην Έκθεση της Σεούλ ήταν η εικόνα του Θεοτοκόπουλου Το πάθος του Χριστού, την οποία τελευταία ανακάλυψε μέσα στην Συλλογή Βελιμέζη η βυζαντινολόγος Νανώ Χατζηδάκη. «Η αναπαράσταση του δυτικού θέματος του Πάθους του Χριστού - Pietà…αποτελεί ορόσημο στην τέχνη του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου. Η εικόνα είναι ζωγραφισμένη με την τέχνη της Κρητικής εικονογραφίας πάνω σε χρυσό φόντο. Για πρώτη φορά μετά την αναχώρηση του Θεοτοκόπουλου από την Κρήτη το 1567, εκφράζονται εδώ δυναμικά τα απαράμιλλα χαρακτηριστικά του προσωπικού στυλ της τέχνης του…(N. Chatzidakis, Greek Post Byzantine Icons from the Velimezis Collection, Benaki Museum, 2002, σελ.15).

Την έκθεση επισκέφθηκαν αρκετοί Κορεάτες, αλλά και μέλη της Ορθόδοξης Κοινότητας του Αγίου Νικολάου Σεούλ, όπου είχαν την δυνατότητα να θαυμάσουν τα εκθέματα και να ακούσουν από τους συνοδούς ιερείς τους ερμηνευτικά σχόλια για την θεολογία των Εικόνων. Με αυτό τον τρόπο οι επώνυμοι και ανώνυμοι μεταβυζαντινοί αγιογράφοι της Εκθέσεως έγιναν με τα έργα τους, χωρίς να το έχουν ποτέ σκεφθή, και στη μακρινή Κορέα ιεραπόστολοι, επικυρώνοντας για μια ακόμη φορά την γνωστή Πατερική ρήση: «Οίδε γαρ και γραφή σιωπώσα εν τοίχω λαλείν, και τα μέγιστα ωφελείν» (Γρ. Νύσσης, Εις τον μέγαν Μάρτυρα Θεόδωρον, PG 46, 737D).

Αναμφίβολα η γνωριμία των πνευματικών θησαυρών της Ορθοδοξίας σε λαούς με τόσο διαφορετική πολιτιστική και θρησκευτική παράδοση προσλαμβάνει διαστάσεις μαρτυρίας. Οι άγιες Εικόνες γίνονται διδαχή και υπόμνημα (Ιω.Δαμασκηνού, Λόγος Α΄Προς τους διαβάλλοντας τας αγίας εικόνας, ιζ΄, PG 94, 1248C) της Ορθόδοξης θεολογίας. Έτσι η κάθε Έκθεση Εικόνων είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος ιεραποστολής, μια σύγχρονη μορφή εκκλησιαστικής λιτανείας με σκοπό την μύηση των μη Ορθοδόξων. Εν προκειμένω είναι χαρακτηριστικά τα όσα έγραψε η Κορεάτισσα έφορος και οργανώτρια της Εκθέσεως Jo Ahn S.R. : «Επιθυμώ να εκφράσω τον θαυμασμό μου προς τους ανθρώπους που φύλαξαν και κράτησαν τις Εικόνες αντί άλλων πολύτιμων προσωπικών τους περιουσιακών στοιχείων κατά την διάρκεια δύσκολων περιστάσεων, καταστάσεων, πολέμων και εθνικών αγώνων» (Jo Ahn S.R., Greek Post Byzantine Icons from the Velimezis Collection, σ.7).

ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ
Αρχιμανδρίτης

Όλα τα ένθετα τέχνης: