Ένθετο τέχνης 83

ένθετο τέχνης

To θέμα της εικόνας μας εύκολα αναγνωρίζεται: είναι η Παναγία και Μητέρα του Θεού. Ο εικονογράφος προβάλλει ιδιαίτερα το πρόσωπο της Θεοτόκου (το οποίο καλύπτει τα 2/3 της ζωγραφικής επιφάνειας) καλώντας μας σ' ένα διάλογο με το εικονιζόμενο πρόσωπο.

Η λιτότητα και καθαρότητα της γραμμής μάς αποκαλύπτει τις αισθητικές προθέσεις του εικονογράφου: στο μαφόριο απουσιάζουν τα έντονα φωτίσματα? όπου εμφανίζονται είναι διακριτικά, για να δηλώσουν χρωματικά τον όγκο. Αντίθετα στα εσωτερικά ενδύματα ο φωτισμός γίνεται έντονος κι αποκορυφώνεται στις λευκές ψιμυθιές του προσώπου. Όλα μας κατευθύνουν προς το Πρόσωπο κατά τρόπο εσωτερικό. (Η εσωτερικότητα δεν πρέπει να ερμηνευθεί με βάση την ψυχολογία της θρησκείας, δηλαδή ως εσωστρέφεια, αλλά με την εκκλησιαστική σημασία της πνευματικότητας). Είναι τρόπος εξεικόνισης της μορφής και του χαρακτήρα ενός θεοειδούς Προσώπου, ενός ανθρώπου που ολόκληρη η ύπαρξή του συγκροτείται εν Αγίω Πνεύματι. Γιατί πηγή έμπνευσης του εικονογράφου δεν είναι μία αισθητική ιδέα περί αγιότητος, αλλά η ίδια η εκκλησιαστική ζωή του. Αν χρωματίζει το σχέδιο και σχεδιάζει με το χρώμα είναι για να μας αποκαλύψει την ουσιαστική σχέση που καθορίζει το Πρόσωπο της Θεοτόκου. Πώς; Με το χοντροκόκκινο και το μπλε ή αλλιώς με το Πάθος και την Ανάσταση. Εξωτερικά η Παναγία ενδύεται το Πάθος που ταυτίζεται με τη Σάρκωση είναι όλα εκείνα που την καθιστούν αειπάρθενο και Μητέρα Θεού; Είναι το μαρτύριο και η μαρτυρία Της μέσα στον κόσμο. Εσωτερικά η Θεοτόκος ζει την Ανάσταση κι αυτή είναι η βαθύτερη αλήθεια του Προσώπου Της; ο όντως εκκλησιαστικός Της χαρακτήρ.

Η Θεοτόκος του Ηλία Πάντζιου δεν προσφέρεται μόνο για αισθητική απόλαυση. Μας καλεί σ'ένα διάλογο που βρίσκει την πιο ολοκληρωμένη του έκφραση μέσα στην λειτουργική προσευχή. Κι αυτό γιατί ο εικονογράφος μας δεν κυριαρχείται από τις θρησκευτικές του ιδέες αλλά από το Πνεύμα της Εκκλησίας, που είναι συνάντηση και ένωση προσώπων εν Χριστώ Ιησού. Το λειτουργικό αυτό ήθος αποκαλύπτεται και στην υπογραφή του: «χειρ Η.Π.». Θέλει να μας πει ότι ως αντικείμενος ο ζωγράφος δεν υπάρχει ή, πιο σωστά, δεν θέλει να υπάρχει. Θέλει ν'αποκαλύπτεται εν προσώπω, ως φίλος, αδερφός, αγιογράφος σε όσους ανακαλύπτουν στην εικόνα του την πιο βαθιά και προσωπική του σχέση: την Μητέρα του Θεού.

ΣΠΥΡΙΔΩΝ Ν. ΜΑΡΙΝΗΣ

Όλα τα ένθετα τέχνης: